Is topsport gezond?

Nu we deze fantastische sportzomer achter ons hebben liggen, is het tijd voor reflectie. Een veel gestelde vraag is of al dat sporten nu wel zo gezond is. Er is veel epidemiologisch bewijs dat bewegen gezond is voor de algemene populatie. In meerdere grote cohort studies is aangetoond dat mensen die meer bewegen langer leven. Maar hoe zit dit nu voor topsporters. Is dit nu wel gezond?

Om deze vraag te beantwoorden ben ik eens in de literatuur gedoken en kwam een mooi overzichtsartikel tegen van de groep van professor Alejandro Lucia (1). Samen met zijn collega’s heeft hij een systematische zoektocht uitgevoerd in de literatuur en op basis van de gevonden gegevens konden ze een zogenaamde meta-analyse uitvoeren.

In totaal konden ze 10 studies vinden die naar de overleving van topsporters hebben gekeken. De studies die geen topsporters hadden meegenomen werden niet meegenomen in de analyse. Hierbij moet je denken aan een studie die de overleving van schaatsers die deel hebben genomen aan de 11-stedentocht heeft onderzocht (2). Dit zijn vaak ook recreatieve schaatsers en zeker geen topsporters voor wat betreft de deelnemers aan de toertocht.

In totaal waren er gegevens van 42807 sporters (waarvan slechts 707 vrouwen) bekend. Het gestandaardiseerd sterftecijfer (een getal dat de kans weergeeft om te overlijden) was  0,67. Dat betekend dat voormalig topsporters 33% lagere kans hebben om te overlijden dan de algemene populatie. Dit is echt een aanzienlijk verschil. Topsport lijkt dus gezond te zijn op de lange termijn.

Figuur 1. De resultaten van de meta-analyse. Het wybertje onderaan de grafiek laat zien dat het gestandaardiseerd sterftecijfer aanzienlijk lager is dan 1 (het risico in de algemene bevolking).

De onderzoekers waren verder instaat om de kans op overlijden uit toe zoeken voor cardiovasculaire ziekten. Dit is interessant omdat er door sport een aanpassing in de bouw van het hart plaatsvindt, het zogenaamde sporthart. Ook zijn er gevallen bekend van plotse hartdood bij sporters en sporters met hartritme problemen. Zes onderzoeken (met in totaal 35920 atleten) hebben gekeken naar overlijden ten gevolge van cardiovasculaire ziekten bij topsporters. Hier werd een gestandaardiseerd sterftecijfer van 0,73 gevonden. Dat wil dus zeggen een afname in overlijden van 27% ten opzichte van de algemene bevolking.

Voor overlijden ten gevolge van kanker waren er gegevens van 5 studies (12119 atleten) beschikbaar. Uit de analyse bleek dat de kans om aan kanker te overlijden was afgenomen met 40% (gestandaardiseerd sterftecijfer: 0,60).

Al met al lijkt het er op dat topsport helemaal niet zo ongezond is als we soms intuïtief denken. Er zijn natuurlijk wel wat kanttekeningen te bedenken bij deze wetenschappelijke evidentie. Natuurlijk is dit geen gerandomiseerd onderzoek dat volledig gecontroleerd is, maar wetenschappelijk bewijs op basis van observationele studies. Natuurlijk hebben topsporters van nature een genetisch voordeel, anders zouden ze nooit toppers zijn geworden. De vraag is ook of topsporters van toen en nu vergelijkbaar zijn? Vrouwen die aan topsport hebben gedaan zijn ook nog enorm ondervertegenwoordigd in dit onderzoek domein.

Maar toch, het bewijs dat er is laat zien dat topsporters langer leven dan de algemene populatie en een lager risico hebben op 2 belangrijke doodsoorzaken, kanker en cardiovasculaire ziekten. Exercise is Medicine!

Referentie

1. Garatachea N, Santos-Lozano A, Sanchis-Gomar F, Fiuza-Luces C, Pareja-Galeano H, Emanuele E, Lucia A. Elite athletes live longer than the general population: a meta-analysis. Mayo Clin Proc. 2014 Sep;89(9):1195-200. [Download artikel]

2. van Saase JL, Noteboom WM, Vandenbroucke JP. Longevity of men capable of prolonged vigorous physical exercise: a 32 year follow up of 2259 participants in the Dutch eleven cities ice skating tour. BMJ. 1990 Dec 22-29;301(6766):1409-11.